Opis procedury

Procedurę taką wdraża się na podstawie art. 24 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: „Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego

Zgłoszenie

Aby zgłosić kogoś na leczenie odwykowe należy wypełnić wniosek (podanie do MKRPA według określonego wzoru, odpowiedni formularz można pobrać z tej strony) i złożyć go w Miejskiej/Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych właściwej według zamieszkania lub pobytu osoby, której dotyczy postępowanie. Wniosek może złożyć dowolna osoba, której nie jest obojętny los pijącego lub instytucja np. ośrodek pomocy społecznej, policja, prokuratura, szkoła, zakład pracy itd. Gdy wniosek składa:
Członek rodziny – musi pokonać wiele oporów wewnętrznych. Wstyd, lęk przed nieznanym oraz częste przekonanie, że „na swojego się nie donosi” utrudnia podjecie decyzji. Osoby takie wymagają wsparcia i wiedzy o procedurze zobowiązania do leczenia odwykowego: dzięki temu mogą zyskać świadomość, że nie oskarżają tylko niosą pomoc bliskim. Muszą wiedzieć, że postanowienie o zobowiązaniu do leczenia odwykowego nałożone przez sąd zapada w trybie nieprocesowym i nie ma charakteru wyroku sądowego.
Policja – zdarza się, że członkowie rodziny chcąc uniknąć konfliktów ze swoim alkoholikiem zgłaszają problem do dzielnicowego i wtedy wnioskodawcą staje się policja. W takim wniosku znajduje się pisemne uzasadnienie i podane są dane świadków.
Prokuratura – w ostatnim czasie liczba takich wniosków wzrosła w związku z prowadzeniem postępowań w sprawach o przestępstwa. Prokurator podaje w nim, o co wnosi i uzasadnia swój wniosek.

Inni wnioskodawcy – często pomoc społeczna zgłasza wniosek w sytuacji, gdy z wywiadu środowiskowego wynika, że występuje nadużywanie alkoholu. Sporadycznie wnioskodawcą bywa szkoła.

Gromadzenie informacji i wywiad

Miejska Komisja zbiera informacje na temat zgłoszonej osoby: z policji, pomocy społecznej etc. Na spotkanie z Komisją zaprasza się osobę zgłoszoną, wnioskodawców lub w uzasadnionych przypadkach świadków.
Wariant 1 – osoby zaproszone zgłaszają się. Komisja informuje o tym, że wpłynął wniosek, i o celu spotkania. Członkowie Komisji zadają pytania w oparciu o zebrany wywiad po to, aby stworzyć konkretny obraz sytuacji. Po zebraniu informacji zgłoszona osoba kierowana jest na badanie przez biegłych sądowych (otrzymuje skierowanie, ustala się dzień i godzinę badania) lub zostanie ono przesłane pocztą. W przypadku odmowy przyjęcia skierowania Komisja kieruje sprawę do rozpatrzenia przez Sąd. Jeśli z wywiadu wynika, że zgłoszony na leczenie już wielokrotnie leczył się i deklaruje chęć uczestniczenia w terapii lub już ją podjął, uzgadnia z Komisją ustala, w której placówce to leczenie będzie odbywał i podpisywane jest zobowiązanie do podjęcia dobrowolnego leczenia odwykowego przez osobę zgłoszoną do Komisji. Taki układ przyjmuje formę kontraktu, w którym jedna strona zobowiązuje się poprzez udział w terapii trwale powstrzymać się od picia, a druga, czyli Komisja, zawiesza sprawę na czas leczenia. Złamanie warunków umowy przez leczącego się, tj. przerwanie leczenia lub łamanie abstynencji, powoduje skierowanie sprawy do Sądu.
Wariant 2 – nikt się nie zgłasza. Wówczas zaproszenia wysyła się ponownie. Jeśli osoba zgłoszona na leczenie nie stawi się dwukrotnie, za trzecim razem wysyła się skierowanie na badanie przez biegłych.
Wariant 3 – zgłasza się tylko wnioskodawca. Zbierany jest wywiad i wysyła się ponownie zaproszenie do osoby zgłoszonej.
Wariant 4 – osoba zgłoszona nie stawia się na żadne z zaproszeń, ani do Komisji, ani na badanie przez biegłych. Wówczas sprawę kieruje się do Sądu z wnioskiem o zobowiązanie do leczenia odwykowego.”

Badania psychiatryczno-psychologiczne w przedmiocie uzależnienia od alkoholu

Przeprowadza je dwuosobowy zespół biegłych, złożony z lekarza psychiatry i psychologa. Jeżeli osoba skierowana na badania nie zgłasza się, odmawia poddania się badaniu, biegły przedstawia te okoliczności w sporządzonej notatce. Opinie przekazywane są do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Komisja zaprasza zainteresowane strony na odczytanie opinii biegłych. Kiedy biegli orzekający nie stwierdzili uzależnienia, Komisja sprawę umarza. Jeśli natomiast biegli rozpoznali uzależnienie alkoholowe (Zespół Zależności Alkoholowej), Komisja odczytuje zapisaną w opinii diagnozę i przedstawia propozycję leczenia zgodnie z zaleceniami biegłych (tj. leczenie ambulatoryjne lub stacjonarne).”

Monitorowanie udziału w terapii

Przebieg leczenia dobrowolnego jest monitorowany przez Komisję. Pacjent zobowiązując się do podjęcia dobrowolnego leczenia odwykowego podpisuje stosowne zobowiązanie, jednoczenie wyrażając zgodę na informowanie przez placówkę lecznictwa odwykowego Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o jego udziale w terapii. Placówki odwykowe przesyłają informacje o przerwanym leczeniu i o osobach, które na nie w ogóle się nie zgłosiły. W takich sytuacjach Komisja przesyła sprawę do sądu. Jeżeli leczenie realizowane jest skutecznie, tj. pacjent kończy terapię i utrzymuje abstynencję, Komisja po dwóch latach umarza sprawę.

Skierowanie sprawy do Sądu Rejonowego Wydział III Rodzinny i Nieletnich

Każda sytuacja, gdy leczenie nie przebiega prawidłowo lub dana osoba nie zgłasza się na spotkania z Komisją, powoduje skierowanie sprawy do sądu.
Sąd rozpatruje wniosek i wydaje orzeczenie o zobowiązaniu do podjęcia leczenia odwykowego, obowiązujące przez okres dwóch lat. Postanowienie sądu w formie pisemnej otrzymuje osoba uzależniona i placówka odwykowa, w której ma się ona leczyć. Często Sąd za pierwszym razem kieruje na leczenie w warunkach ambulatoryjnych – do przychodni. Jeżeli leczenie nie odbywa się w sposób właściwy, placówka odwykowa przesyła do Sądu wniosek o zmianę trybu leczenia na stacjonarny.”